Ondergronds chaos terugdringen en bovengronds rust creëren

“In veel gemeenten is het een chaos in de ondergrond door de grote hoeveelheid kabels, leidingen en buizen. Door het afstemmen van ondergrondse en bovengrondse werkzaamheden kan ‘werk met werk’ gemaakt worden en hoeft een locatie niet meerdere malen achter elkaar op de schop. Zo kunnen we ondergronds de chaos terugdringen en bovengronds rust creëren.” Daarvoor pleit Rene Nelissen, Manager Consultancy bij MOOR, dat opereert op het grensgebied van de onder- en bovengrond.
MOOR ontstond in 2007 door de wens van gemeenten om regie te voeren over het gebruik van de openbare ruimte. MOOR is dan ook actief als adviseur op het gebied van ‘slim (samen) werken’ in de openbare ruimte. “Wij willen bijdragen aan een leefbare en veilige openbare ruimte door minder hinder door werkzaamheden. Om de overlast te beperken, en zo de maatschappelijke kosten te verlagen, is wel een betere regie en samenwerking rond werkzaamheden in de openbare ruimte nodig.”

Burger pikt het niet meer

De noodzaak van een herordening van de ondergrondse infrastructuur wordt door steeds meer partijen gevoeld en onder­schreven. In de eerste plaats natuurlijk door gemeenten in hun rol als wegbeheerder. Nelissen: “Zij willen de leefbaarheid voor de burger vergroten door het aantal graafwerkzaamheden – en dus hinder in de openbare ruimte – zoveel mogelijk te beperken. Want hoe vaak gebeurt het niet, dat een weggedeelte wordt opengebroken voor het vervangen van een rioolbuis, waarna drie maanden later de energieleverancier aan het werk gaat en vier maanden later nog eens de telecomaanbieder. Op een gegeven moment pikt de burger het eenvoudigweg niet meer, er zijn allerlei signalen dat de maatschappelijke druk groeit en de tolerantie van het publiek haar grenzen bereikt. Kijk alleen al naar het toenemende aantal klachten op Twitter. Daardoor groeit ook bij gemeenten de politieke en bestuurlijke aandacht voor betere samenwerking en afstemming op het gebied van werkzaamheden in de openbare ruimte.”

Gezamenlijke leidingplannen

Het wordt daarom meer dan ooit nood­zakelijk om infraprojecten af te stemmen. “Als partijen inderdaad om de tafel gaan en werken aan gezamenlijke (leiding) plannen, dan kunnen zij ook bijdragen aan toekomstige graafrust. Door samen te werken, kunnen partijen ook werken aan een herordening van de ondergrondse infrastructuur. Graafrust, minder kans op graafschade, efficiënter onderhoud in de toekomst zijn enkele voordelen, met name voor gemeente en netbeheerder en uit­eindelijk natuurlijk de samenleving,” zegt Nelissen. Niet alleen de ondergrondse plannen en werkzaamheden vragen om een goede afstemming, ook is een betere afstemming nodig met infraprojecten die boven de grond plaatsvinden, zoals grote civiele projecten.

Onder- en bovengronds samenwerken

Met andere woorden, om de leefbaarheid en de veiligheid voor de samenleving te vergroten, groeit de noodzaak dat ‘onder­grondse’ en ‘bovengrondse’ partijen meer gaan samenwerken. “Dat klinkt logisch, maar levert in de praktijk allerlei hindernissen op. Partijen voor onder andere weg, drinkwater, gas, elektriciteit en riolering, bepalen nu eenmaal autonoom hun vervangingsbeleid. Daarnaast, kabels en leidingen zijn vaak gelijktijdig de grond in gegaan, maar hoeven niet allemaal op hetzelfde moment te worden vervangen. Verder is bij gemeenten vaak sprake van een oerwoud aan regels. Doordat belangen en beleidsprioriteiten vaak verschillen, zijn lastige compromissen nodig. Partijen willen wel samenwerken, maar het is niet gemakkelijk om het letterlijk van de grond te krijgen.”

Transparant inzicht

Een cruciale basis voor samenwerking en afstemming is ICT. “Een goed en transparant inzicht in de integrale vervangingsbehoefte en andere grote werken in de openbare ruimte is een eerste stap op weg naar samenwerking. Wij mikken daarom vooral op slimme ICT­voorzieningen. Daarvoor is helderheid nodig in een aantal zaken. Eén: Hebben bedrijven en gemeenten hun meerjarenplan op orde en wat is hun vervangingsbehoefte? En twee: Kunnen we die gegevens bij elkaar brengen, afstemmen, ontwikkelen en samenwerken?” Maar dat inzicht verkrijgen, is niet gemakkelijk, geeft Nelissen toe. “Het vraagt om een basis­ grondhouding van ervaring, goede wil en vertrouwen. Om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen, is er nog een flinke weg te gaan. Wij zeggen: kijk over je eigen schaduw, begin gewoon. Probeer niet je eigen werk­ gebied dicht te timmeren, maar kijk breder en durf risico’s te nemen door andere prioriteiten te leggen.”

Samenwerkingsplein

MOOR ziet het als haar taak om dit soort bewegingen te ondersteunen en te stimu­leren. “Zo gaan wij starten met een pilot met waterleidingbedrijf Oasen. Deze is erop gericht om met behulp van een softwaretool inzicht te bieden in de plannen van de verschillende partijen en met dat inzicht de samenwerking te bevorderen. Verder ondersteunen we verschillende gemeenten bij het publiceren van meerjaren­ plannen om netbeheerders en aannemers in elk geval inzicht te bieden en die te stimuleren om hetzelfde te doen.” Deze en andere ideeën en initiatieven op het gebied van ‘samen werken’ wil MOOR zoveel mogelijk faciliteren. Nelissen: “Daarom zijn we ook gestart met een digitaal samenwerkingsplein. Hier kunnen partijen die iets doen in de openbare ruimte initia­tieven, ideeën, vragen en/of suggesties op het gebied van samenwerking en proactieve regie in de ondergrond kenbaar maken.”

BRON: insights